Datering van het O.T.

Hier volgt geen uitgebreide bespreking van de datering van het O.T. . Hier schematisch de meest voor de hand liggende data/periode. Pentateuch (Genesis, Exodus, Levitus, Numeri, Deuteronomium) In deze boeken vinden wij verschillende redacties. Jahwist: vermoedelijk: 850-800; plaats: vermoedelijk Juda Elohist: plaats: het Noordrijk; tussen de dood van koning Salomo (972-932) en de ondergang van het noordrijk in 722 in de tijd van Jeroboam II (783-743) Deuteronomist: a) eerste faze niet later dan eerste helft 8ste eeuw. b) zou na ondergang van noordrijk in Jeruzalem beland zijn: hier eerste bewerking (tijd van Hizkia (716-687): deze bewerking zou dan in de tempel gedeponeerd zijn) c) in deze vorm zou het boek gevonden zijn door Hilkia onder Jozia (640-609: vinding 622): godsdienstege hervorminge, d) verdere bewerking begonnen ten tijde van Josia Priestercodex: in elk geval het jongste van alle bronnen. Cultusorde is jonger dan in D. deutero-Jesaja, Haggai, Zacharia, Maleachi kennen wel D niet P => in 5de eeuw of rond de ballingschap; plaats: Babylonische diaspora. (gemeente van Jeruzalem) Jozua en Rechters 1,1-25 heleboel bronnen erin: J, E, N, G1 en G2 (= Grunderzählung?). Dit boek hoorde aanvankelijk bij de Pentateuch... de band hiermee is verdwenen vermoedelijk in de tijd van de P-bewerking in de tijd van Esra's hervormingen (ca -400). Rechters ontstaan: aan het begin, vermoedelijk zelfstandige heldenliederen en het Deborahlied, vervolgens verhalencycli. Deze werden in de tijd van David (1010-970) en Salomo (972-932) op heel Israël toegepast. Misschien in twee fases: een pre-deuteronomisch helden- of redderboek als een losse verzameling die dan door D bewerkt wordt en zo een vaste vorm en innerlijke samenhang krijgen. In de tijd na de Babylonische ballingschap is het enkel een aanhangsel. Hoofdstukken 19-21 zouden in de -5de eeuw toegevoegd zijn. 1 en 2 Samuel 4 “Grunderzählungen:” verhaal rond de ark, Sauls troonsbestijging en val, Davids uitverkiezing, de Natan-profetie en Davids troonsbestijging. Deze hebben aparte stijlen en lijken afgesloten gehelen. Hieraan verhalen uit tijd van David en Salomo toegevoegd... minder duidelijk Deuteronomistisch bewerkt, later nog kleine veranderingen 1 en 2 Koningen ook vele tradities erin: vele opvattingen... ca midden -6de eeuw Chronistische geschiedwerk: 1 en 2 Kronieken, Esra en Nehemia deze boeken zijn een litteraire eenheid: (nb. Kronieken kwamen later in kanon daarom staan zij vaak na Esra-Nehemia terwijl zij er eigenlijk voor horen te staan.) tijd: kent hele Priestercodex en werking van Esra (ca -398) en Nehemia (-445-432)==>op zijn vroegst 2de helft -4de eeuw... ca -300 in Jeruzalem. Ruth verschillende lagen erin: eind -5de begin -4de eeuw Esther ergens tussen -300 en -50: vermoedelijk eerste helft -2de eeuw. Psalmen ontstaanstijd van de verschillende psalmen is zeer verschillende na -10de eeuw tot -5de ?? eeuw Klaagliederen na verovering van Jeruzalem (597) door ooggetuige gedicht vóor de terugkeer in 538 Hooglied vanwege het Aramees in de taal: -5de - 4de eeuw. Spreuken A,B,C,D,E,F,G -verzamelingen met verschillende data bv. E uit tijd van Hizkia ... jongste: (1-9) niet voor eind -4de eeuw. Job ca-5de - 4de eeuw (enkel toevoegingen eventueel ten laatste uit -3de eeuw). Prediker 2de helft -3de eeuw Jesaja oudere teksten: eindredactie: 5de ten laatste 4de eeuw Tekst drie delen: A. Jesaja I (1-39): Optreden van Jesaja 746-705? B. Deutero-Jesaja (40-55): een andere profeet tijdens de ballingschap (ca597/587-538: verm. ca 550) C. Trito-Jesaja (56-66): 14 zelfstandige spreuken: ontstaan midden -6de eeuw - -3de eeuw. Jeremia (werking ca -609-585?) uit die tijd Ezechiël (werking: -593/2-583??) Hosea (-755/750-725) Joël (1ste helft -4de eeuw) Amos -(-786-782) - -(753-746) Obadja opvattingen: van de -9de tot midden -4de eeuw. Profeet vermoedelijk rond 587 opgetreden. in elk geval latere toevoegingen Jona (geen echte profeet) tijd: Sir. 49,10 en Tob. verondersteld =>-4de eeuw (ev. -5de) Micha verschillende spreuken in tijd van Nehemia? -5de eeuw? Nahum 663-612) later Habakuk (626-612) Zefanja (ca 630) Haggai bewerking van spreuken van hem, rond -520 zijn optreden. Zacharia A. (I-8) (-520-515) jongere tijdgenoot van Haggai B. (9-14): 9-11 = deutero-Zacharia: einde -4de eeuw; of -3de eeuw als verzameling van uitspraken van verschillende profeten C. 12-14= trito-Zacharia Maleachi (na -465) Daniël ca-175-164 onderzoek, vergelijk met andere gegevens, dieper uitwerken: nb. deutero-canonieke volgende: Het is iets vóór de dood van Antiochus Epifanes ontstaan vermoedelijk tussen 167-164. Deutero-canonieke boeken 1 Maccabeeën in het Hebreeuws rond -100, reeds Griekse vertaling vóór -63. Er is nog sympathie voor de Romeinen; na -143 (13,30) heeft slechts zin als de auteur jaren na deze datum schreef (oprichting van het monument te Modin) en 16,23v doet vermoeden dat Johannes Hyrcanus reeds dood is (-135-104) ca -100! 2 Maccabeeën rond -124 Tobit ca -200, vóór de opstand van de Maccabeeën. Er bestaan drie Griekse versies van. Men heeft in Qumran Aramese en Hebreeuwse fragmenten gevonden die de semitische oorsprong bevestigen. Het verhaal is fictie. Wijsheid -2de eeuw Judith eind -2de begin -1ste eeuw; of midden -2de eeuw. Het verhaal is fictie. Jezus Sirach (Ecclesiasticus) tussen 190 en 175. Volgens de inleiding ging zijn kleinzoon later in 132 naar Egypte, waar het verhaal bewerkt werd en in het Grieks vertaald. De naam Ecclesiasticus komt van Sint Cyprianus. Baruch eerste deel in het Hebreeuws: -1ste eeuw. Het 2de deel midden -1ste eeuw? delen van Daniël en Ester. Geheel tussen -150-60.